ພາກທີ 6
ຕະຫຼາດການເງິນ
ຈຸດປະສົງ:
ເມືອຜູ້ຮຽນຈະໄດ້ຮັບຮູ້ບັນຫາຫົວຂໍ້ດັ່ງນີ້:
I.ບັນດາບັນຫາທົວໄປກ່ຽວກັບຕະຫຼາດການເງິນ.
II.ຕະຫຼາດເງິນ.
III.ຕະຫຼາດທຶນ.
IV.ຕະຫຼາດຫຼັກຊັບ.
I.ບັນດາບັນຫາທົ່ວໄປກ່ຽວກັບຕະຫຼາດການເງິນ.
ມີດັ່ງນີ້:
- ການສ້າງຕັ້ງຕະຫຼາດການເງິນ.
- ເປົ້າໝາຍ, ເຄື່ອງມືຂອງຕະຫຼາດການເງິນ
- ແບ່ງປະເພດຕະຫຼາດການເງິນ
- ພາລະບົດບາດຂອງຕະຫຼາດການເງິນ
- ບັນດາເງື່ອນໄຂທີ່ຈຳເປັນເພື່ອສ້າງຕັ້ງຕະຫຼາດການເງິນ
1.ການສ້າງຕັ້ງຕະຫຼາດການເງິນ.
ແມ່ນຕິດພັນກັບການພັດທະນາຂອງພຶ້ນຖານເສດຖະກິດຕະຫຼາດ. ການພັດທະນາເສດຖະກິດຕະຫຼາດໄດ້ກໍ່ໃຫ້ເກີດມິບັນດາເຈົ້າກຳທີ່ຕ້ອງການແຫຼ່ງການເງິນ.
ຕະຫຼາດການເງິນ ແມ່ນ:
ບ່ອນທີ່ມີການເຄືອນໄຫວ ຂອງບັນດາແຫ່ງເງິນທຶນຈາກບັນດາຜູ້ທີ່ມີເງິນເຫຼືອໃຊ້ໄປສູ່ ຜູ້ທີ່ມີຄວາມຕ້ອງການ ນຳໃຊ້ເງິນທຶນ ໂດຍຜ່ານບັດດາເຄືອງມື ທາງດ້ານການເງິນ ແລະ ລະບົບກົນໄກ ຂອງຕະຫຼາດການເງິນ.
ຕະຫຼາດການເງິນມີ 2 ປະເພດຄື:
- ຕະຫຼາດເງິນ
- ຕະຫຼາດທຶນ
ຈຸດພິເສດຂອງຕະຫຼາດການເງິນ :
- ຕະຫຼາດການເງິນມັນມີລັກຊະນະທີ່ແຕກຕ່າງຈາກຕະຫຼາດສິນຄ້າ ໂດຍທົ່ວໄປ.
- ຕະຫຼາດການເງິນໃນປະຈຸບັນນີ້ມັນມີເຄືອງມື ແລະ ກົນໄກການເຄືອນໄຫວທີ່ແຕກຕ່າງກັນ.
- ຂະບວນການເຄືອນຍ້າຍເງິນທຶນໃນພື້ນຖານເສດຖະກິດມີຫຼາຍຮູບແບບ.
ໝ້າທີ່ຂອງຕະຫຼາດການເງິນ:
- ເປັນສື່ກາງທາງດ້ານການເງິນ
- ສະໝັບສະໝູນການລະດົມທຶນໃຫ້ແກ່ຫົວໝ່ວຍທຸລະກິດ.
- ຊວ່ຍສະໝັບສະໝູນທາງດ້ານການອອມ ແລະ ການລົງທຶນ.
ບົດບາດຂອງຕະຫຼາດການເງິນ:
- ເຮັດໃຫ້ຜູ້ອອມໄດ້ຮັບຜົນປະໂຫຍດຕອບແທນໃນຮູບແບບຂອງອັດຕາດອກເບ້ຍ ແລະ ອື່ນໆ.
- ເຮັດໃຫ້ຜູ້ລົງທຶນມີເງິນທຶນໄປໃຊ້ໃນໂຄງການຕ່າງໆ.
- ເຮັດໃຫ້ຜູ້ບໍລິໂພກມີຊີວິດການເປັນຢູ່ສູງຂຶ້ນ.
- ເຮັດໃຫ້ລະບົບເສດຖະກິດມີການສະສົມທຶນຂອງປະທດເພີມຂຶ້ນ.
- ເຮັດໃຫ້ເກີດຄວາມຈະເລີນທາງດ້ານເສດຖະກິດ.
2.ເປົ້າໝາຍ, ເຄື່ອງມືຂອງຕະຫຼາດການເງິນ.
2.1.ເປົ້າໝາຍຂອງຕະຫຼາດການເງິນ.
ເປົ້າໝາຍຊື້ຂາຍໃນຕະຫຼາດການເງິນ ແມ່ນສິດນໍາໃຊ້ບັນດາແຫ່ງການເງິນ.
2.2.ເຄື່ອງມືຂອງຕະຫຼາດການເງິນ:
- ຫຼັກຊັບ
- ພັນທະບັດ
- ຮຸ້ນ
ຫຼັກຊັບ ແມ່ນ:
ແມ່ນ ໝັງສືໃຊ້ເປັນຫຼັກຖານເພື່ອຍືນຍັນສິດທີ່ຖືກຕ້ອງຕາມກົດໝາຍຂອງຜູ້ຖືກໍາມະສິດໝັງສືດັ່ງກ່າວກັບຜູ້ຈຳໝ່າຍຫຼັກຊັບ.
ຫຼັກຊັບແບ່ງອອກເປັນ 3 ປະເພດຄື:
- ຫຼັກຊັບໄລຍະສັ້ນ.
- ຫຼັກຊັບໄລຍະກາງ
- ຫຼັກຊັບໄລຍະຍາວ.
ຜູ້ຈໍາໝ່າຍຫຼັກຊັບມີຜົນປະໂຫຍດດັ່ງນີ້:
- ຫຼັກຊັບ ແມ່ນພາຫະນະລະດົມ ແລະ ເຕົ້າໂຮມແຫ່ງການເງິນທີ່ມີຕໍ່ບັນດາເຈົ້າກຳມີແຫ່ງການເງິນ.
- ຫຼັກຊັບ ແມ່ນພາຫະນະລົງທຶນເພື່ອເກັບກຳລາຍຮັບເຈົ້າກຳມີແຫ່ງການເງິນເຫຼືອ.
- ຫຼັກຊັບ ແມ່ນພາຫະນະເພື່ອແບ່ງປັນແຫ່ງການເງິນລະຫວ່າງຂົງເຂດຕ່າງໆ ແລະ ບັນດາຂະແໝງໃນພື້ນຖານເສດຖະກິດ.
ຫຼັກຊັບນິລະນາມ ແມ່ນ:
ແມ່ນ ປະເພດຫຼັກຊັບບໍ່ຂຽນຊື່ນາມສະກຸນຂອງເຈົ້າກໍາມະສິດຫຼັກຊັບ.
ຫຼັກຊັບຂຽນຊື່ ແມ່ນ:
ແມ່ນ ປະເພດຫຼັກຊັບມີການຈົດຊື່ນາມສະກຸນເຈົ້າຂອງກຳມະສິດຫຼັກຊັບ.
ຫຼັກຊັບທຶນ ແມ່ນ:
ແມ່ນ ຮຸ້ນທຶນ
ຫຼັກຊັບໝີ້ ແມ່ນ:
ແມ່ນ ເຄື່ອງມືຕິດໝີ້ ຂອງຜູ້ກູ້ຢືມ.
ພັນທະບັດ ແມ່ນ:
ແມ່ນໃບຢັ້ງຢືນໝີ້ ຂອງຜູ້ກູ້ຢືມ.
3.ແບ່ງປະເພດຕະຫຼາດການເງິນ.
- ອີງໃສ່ການໝູນວຽນບັນດາແຫ່ງການເງິນ
- ອີງໃສລັກສະນະກົດໝາຍ, ຕະຫຼາດການເງິນແບ່ງອອກເປັນສອງພາກສວ່ນ.
- ອີງໃສ່ໄລຍະເວລານຳໃຊ້ແຫ່ງການເງິນທີ່ລະດົມໄດ້.
4.ພາລະບົດບາດຂອງຕະຫຼາດການເງິນ
4.1.ພາລະຂອງຕະຫຼາດການເງິນ :
- ພາລະສະໝອງຄວາມສາມາດຊຳລະບ້ວງເງິນໃຫ້ບັນດາຫຼັກຊັບ.
- ພາລະສະໝອງຂໍ້ມູນເສດຖະກິດ.
4.2.ບົດບາດຂອງຕະຫຼາດການເງິນ :
- ດຶງດູດ, ລະດົມທຶນແຫ່ງທຶນຢູ່ພາຍໃນປະເທດ, ປະກອບສວ່ນສຳຄັນຊວ່ຍເຫຼື່ອການເງິນໃຫ້ຄວາມຕ້ອງການພັດທະນາເສດຖະກິດສັງຄົມ, ສົ່ງເສີມປະຫຍັດ ແລະ ລົງທຶນ.
- ຊຸກຍູ້ ແລະ ຍົກສູງປະສິດທິຜົນໃນການນຳໃຊ້ແຫ່ງການເງິນ.
- ປະຕິບັດນະໂຍບາຍການເງິນ ແລະ ນະໂຍບາຍເງິນຕາຂອງລັດ.
5.ບັນດາເງື່ອນໄຂທີ່ຈຳເປັນເພື່ອສ້າງຕັ້ງຕະຫຼາດການເງິນ.
- ພື້ນຖານເສດຖະກິດສິນຄ້າພັດທະນາ, ເງິນຕາເປັນປົກກະຕິ, ດ້ວຍລະງັບເງິນເຟີ້ອາດຄຸມໄດ້.
- ບັນດາເຄື່ອງມືຂອງຕະຫຼາດການເງິນຕ້ອງມີຫຼາຍຮູບຫຼາຍແບບ, ສ້າງໃຫ້ມີບັນດາພາຫະນະມອບໂອນສິດນຳໃຊ້ແຫ່ງການເງິນ.
- ສ້າງຕັ້ງ ແລະ ພັດທະນາລະບົບເປັນຄົນກາງການເງິນ.
- ສ້າງລະບົບກົດໜາຍ ແລະ ກົດລະບຽບທີ່ຈຳເປັນ, ໃຊ້ເປັນພື້ນຖານໃຫ້ການເຄື່ອນ ແລະ ກວດກາຕະຫຼາດການເງິນ.
II.ຕະຫຼາດເງິນ.
ແມ່ນເປັນຕະຫຼາດທີ່ມີການຊື້-ຂາຍເອກະສານທາງການເງິນໄລຍະສັ້ນທີ່ມີອາຍຸການບໍ່ເກີນ 1 ປີ.
ໝ້າທີ່ຂອງຕະຫຼາດເງິນ:
- ເຄື່ອນຍ້າຍເງິນທຶນ ຈາກຜູ້ທີ່ມີທຶນສ່ວນເກີນໄປຫາຜູ້ຂາດແຄນເງິນທຶນມີ 2 ວີທີ: ທາງກົງ ແລະ ທາງອ້ອມ.
- ດັດສົມແຫ່ງທຶນລະຫວ່າງທະນາຄານທຸລະກິດດວ້ຍກັນ.
ຄວາມສຳຄັນຂອງຕະຫຼາດເງິນ:
ແມ່ນມີຄວາມສຳຄັນໃນການທ້ອນໂຮມ ແລະ ຈັດຫາເງິນໄລຍະສັ້ນໃຫ້ແກ່ຫົວໝວ່ຍທຸລະກິດຕ່າງໆທີ່ມີຄວາມຕ້ອງການ,ດັ່ງນັ້ນ ຈິ່ງເໝາະສົມສຳລັບຜູ້ທີ່ມີເງິນສ່ວນເກີນ ເພື່ອນຳໄປລົງທຶນໃຫ້ເກີດດອກອອກຜົນດວ້ຍທີ່ການໃຫ້ກູ້ຢືມ ໂດຍກົງ ຫຼື ອາດຈະເອົາໄປຊື້ຫຼັກຊັບໄລຍະສັ້ນຕາມຄວາມຕ້ອງການຂອງຕົນ.
1.ເປົ້າໝາຍ ແລະ ເຄື່ອງມືຂອງຕະຫຼາດເງິນຕາ.
1.1.ເປົ້າໝາຍ:
ແມ່ນນໍາໃຊ້ໄລຍະສັ້ນ
1.2.ເຄື່ອງມືຂອງຕະຫຼາດເງິນ.
- ພັນທະບັດຄັງ
- ບັດການຄ້າ (ແຊັກ) ໝັງສືຮັບຮູ້ເງິນຝາກທະນາຄານ.
- ໝັງສືຊຳລະຂອງທະນາຄານ
- ບັນດາສັນຍາຊື້ດິນ
- ທຶນສະສົມບັງຄັບ
- ພັນທະບັດໄລຍະສັ້ນຂອງບັນດາບໍລິສັດ
- ພັດທະບັດທະນາຄານ
2.ບັນດາເຈົ້າກຳທີ່ເຂົ້າຮວ່ມໃນຕະຫຼາດເງິນ.
- ຜູ້ຈຳໝ່າຍຮຸ້ນ.
- ນັກລົງທຶນ
- ຜູ້ໃຫ້ບໍລິການໃນຕະຫຼາດການເງິນ.
- ຜູ້ຄຸ້ມຄອງຕະຫຼາດ.
2.1.ບັນດາພາກສວ່ນຕົ້ນຕໍ່ຂອງຕະຫຼາດເງິນ.
- ຕະຫຼາດໃຫ້ກູ້ຢືມໂດຍກົງໄລຍະສັ້ນ
- ຕະຫຼາດແລກປ່ຽນຊື່ຂາຍເງິນຕາຕ່າງປະເທດ.
- ຕະຫຼາດລະຫວ່າງທະນາຄານ
- ຕະຫຼາດຫຼັກຊັບໄລຍະສັ້ນ
III.ຕະຫຼາດທຶນ.
ແມ່ນເປັນຕະຫຼາດທີ່ມີການຊື້-ຂາຍເອກະສານທາງການເງິນທີ່ມີອາຍຸການຫຼາຍກວ່າ 1 ປີຂຶ້ນໄປເຊັ່ນ: ຮຸ່ນທຶນ,ຮຸ້ນກູ້ ແລະ ພັດທະບັດປະເພດຕ່າງໆ.
ຄວາມສຳຄັນຂອງຕະຫຼາດທຶນ:
ແມ່ນ ຂະຫຍາຍຕົວເຮັດໃຫ້ເກີດປະໂຫຍດຕໍ່ກັບການຈະເລີນເຕີບໂຕທາງດ້ານເສດຖະກິດຢ່າງຫຼວງຫຼາຍ ຕະຫຼາດທຶນຊວ່ຍໃຫ້ທຸລະກິດອຸດສາຫະກຳຕ່າງໆສາມາດລະດົມທຶນໄດ້ສະດວກ,ວອງໄວ ແລະ ພຽງພໍກັບຄວາມຕ້ອງການທີ່ຈະຂະຫຍາຍການຜະລິດເຊິ່ງເປັນພື້ນຖານການສ້າງລາຍໄດ້ ແລະ ມາດຖານການຄອງຊີບຂອງປະຊາຊົນ.
1.ເປົ້າໝາຍ ແລະ ເຄື່ອງມືຂອງຕະຫຼາດທຶນ.
1.1.ເປົ້າໝາຍ.
ແມ່ນ ນຳໃຊ້ໄລຍະຍາວ
1.2.ເຄື່ອງມືຂອງຕະຫຼາດທຶນ.
- ຫຼັກຊັບໄລຍະກາງ
- ຫຼັກໄລຍະຍາວ.
ໃບຮຸ້ນ ແມ່ນ:
ແມ່ນຫຼັກຊັບຮັບຮູ້ຈໍານວນທຶນທີ່ປະກອບເຂົ້າບໍລິສັດຮຸ້ນສວ່ນ ແລະ ສິດຜົນປະໂຫຍດຂອງຜູ້ຖືກຳມະສິດຫຼັກຊັບດັ່ງກ່າວທີ່ບໍ່ມີຕໍ່ບໍລິສັດ.
ຜູ້ຖືກໍາມະສິດໃບຮຸ້ນເອີ້ນວ່າ:
ລູກຮຸ້ນກໍາໄລທີ່ບໍລິສັດຮຸ້ນສ່ວນສົ່ງໃຫ້ລູກຮຸ້ນເອີ້ນວ່າ: ກໍາໄລຮຸ້ນ.
ລາຄາຂອງໃບຮຸ້ນ ແມ່ນ:
ແມ່ນຈໍານວນເງິນທີ່ພີມໃສ່ໃບຮຸ້ນ.
ຕາມມາດຕະຖານກົດໝາຍແມ່ນໃບຮຸ້ນມີ 2 ປະເພດຄື:
1.ໃບຮຸ້ນຂຽນຊື່
2.ໃບຮຸ້ນບໍ່ຂຽນຊື່
ຕາມສິດຜົນປະໂຫຍດຊຶ່ງໃບຮຸ້ນນໍາມາໃຫ້ລູກຮຸ້ນມີ 2 ປະເພດຄື:
1.ໃບຮຸ້ນທຳມະດາ
2.ໃບຮຸ້ນໄດ້ຊົມໃຊ້ພິເສດ
ພັນທະບັດ ແມ່ນ:
ແມ່ນໃບຢັ້ງຢືນໝີ້ ເຊິ່ງແມ່ນລັດຖະບານ ຫຼື ວິສາຫະກິດພິມຈຳໝ່າຍໂດຍສັນຍາກັບຜູ້ໃຫ້ກູ້ຢືມ (ຜູ້ຊື້ພັນທະບັດ) ວ່າຈະຈ່າຍຜົນຕອບແທນເປັນງວດ ແລະ ສົ່ງຕົ້ນທຶນຄືນໃຫ້ຜູ້ຖືເມື່ອຄົບກຳນົດການໄຖ່ຖອນ.
2.ບັນດາພາກສ່ວນຕົ້ນຕໍຂອງຕະຫຼາດທຶນ.
ມີພາກສ່ວນດັ່ງນີ້:
- ຕະຫຼາດໃຫ້ກູ້ຢືມໄລຍະຍາວ
- ຕະຫຼາດສິນເຊື່ອເຊົ່າຊື່ ຫຼື ໃຫ້ເຊົ້າການເງິນ
- ຕະຫຼາດຫຼັກຊັບໄລຍະກາງ ແລະ ໄລຍະຍາວ
IV.ຕະຫຼາດຫຼັກຊັບ.
ແມ່ນຕະຫຼາດທີ່ມີການແລກປ່ຽນຊື້-ຂາຍຫຼັກຊັບໄລຍະສັ້ນ,ໄລຍະກາງ ແລະໄລຍະຍາວ ທີ່ໄດ້ມີການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດ ເປັນລະບົບ ແລະ ລວມສູນໃນສະຖານທີ່ໃດໜຶ່ງທີ່ແນ່ນອນ.
ຕົວຢ່າງ:
- ຕະຫຼາດຫຼັກຊັບແຫ່ງປະເທດລາວ
- ຕະຫຼາດຫຼັກຊັບໂຕກຽວ
- ຕະຫຼາດຫຼັກຊັບນິວຢອກ
- ຕະຫຼາດຫຼັກຊັບລອນດອນ
- ຕະຫຼາດຫຼັກຊັບນະຄອນຫຼວງໂຮ່ຈີມິງ ເປັນຕົ້ນ.
1.ຕະຫຼາດຫຼັກຊັບຂັ້ນຕົ້ນ.
ແມ່ນຕະຫຼາດຈໍາໝາຍຫຼັກຊັບປະເພດຕ່າງໆ.
1.1.ເຈົ້າກຳເຂົ້າຮ່ວມຕະຫຼາດຫຼັກຊັບຂັ້ນຕົ້ນ.
- ຜູ້ຈຳໝ່າຍຫຼັກຊັບ.
- ນັກລົງທຶນໃນຕະຫຼາດຫຼັກຊັບ.
- ຜູ້ໃຫ້ບໍລິການໃນຕະຫຼາດຫຼັກຊັບ.
- ຜູ້ຄຸ້ມຄອງຕະຫຼາດຫຼັກຊັບ.
1.2.ກົນໄກເຄື່ອນໃຫວຂອງການຕະຫຼາດຫຼັກຊັບຂັ້ນຕົ້ນ.
- ຕະຫຼາດຈຳໝ່າຍຫຼັກຊັບ.
- ຜູ້ຄ້ຳປະກັນຫຼັກຊັບ.
- ຜູ້ປະມູນຫຼັກຊັບ.
2.ຕະຫຼາດຫຼັກຊັບຂັ້ນຮອງ
ແມ່ນຕະຫຼາດຈໍລະຈອນ, ຕະຫຼາດຊື້ ແລະ ຂາຍຫຼັກຊັບທີ່ຈຳໝາຍຕະຫຼາດຫຼັກຊັບຂັ້ນຕົ້ນເຮັດໃຫ້ມີການປ່ຽນແປງສິດກຳມະສິດຫຼັກຊັບ.
2.1.ກົນໄກຈັດຕັ້ງທີ່ຈຳເປັນໃຫ້ຕະຫຼາດຫຼັກຊັບຂັ້ນຮອງ.
- ຜູ້ລົງທຶນ.
- ບັນດາອົງການຄຸ້ມຄອງຕິດຕາມກວດກາຕະຫຼາດ.
- ນາຍໝ້າ.
- ສຳນັກງານພົວພັນຫຼັກຊັບ ຫຼື ສູນພົວພັນຫຼັກຊັບ.
- ພະແນກພົວພັນຫຼັກຊັບ.
- ສະມາຊິກຂອງພະແນກຫຼັກຊັບ.
ບັນດາອົງການຈັດຕັ້ງອື່ນທີ່ມີຄວາມກ່ຽວຂ້ອງເຖິງວິຊາສະເພາະຫຼັກຊັບມີຄື:
- ບໍລິສັດທີ່ປືກສາລົງທຶນຫຼັກຊັບ.
- ສະມາຄົມນັກທຸລະກິດຫຼັກຊັບ.
- ຈັດຕັ້ງຝາກຂາຍ ແລະ ຊຳລະຫຼັກຊັບ.
- ບໍລິສັດຕີລາຄາຄວາມເຊື່ອຖື.
2.2.ບັນດາການເຄື່ອນໃຫວຕົ້ນຕໍຂອງຕະຫຼາດຫຼັກຊັບຂັ້ນຮອງ.
- ສະໜອງຄຳສັ່ງພົວພັນໂດຍນັກລົງທຶນເປັນປະຈຳແກ່ນາຍໜ້າ.
- ກຳນົດເວລາຫຼັກຊັບ ແລະ ປັດໄຈຕົ້ນຕໍເປັນຜົນສະທ້ອນເຖິງລາຄາຫຼັກຊັບ.
- ກຳນົດລາຄາຫຼັກຊັບ ແລະ ແມ່ນຍຶນຍັນ ລາຄາຄາຊື້ຂາຍຂອງປະເພດຫຼັກຊັບໃນຈຸດເວລາທີ່ເເນ່ນອນ.
- ປັດໃຈທີ່ເປັນຜົນສະທອນເຖິງຕະຫຼາດລາຄາຫຼັກຊັບ.
- ການພົວພັນຊື້ຂາຍຫຼັກຊັບ.
- ພົວພັນສົ່ງເງິນໂດຍທັນທີ.
- ພົວພັນຕາມກຳນົດເວລາ.
3.ບົດບາດຂອງລັດໃນການສ້າງຕັ້ງ ແລະ ພັດທະນາຕະຫຼາດການເງິນ.
- ລັດສ້າງຂອບເຂດດ້ານກົດໝາຍໃຫ້ການປະກົດຕົວ ແລະ ການເຄື່ອໄຫວຂອງຕະຫຼາດ, ພອ້ມກັນນັ້ນກໍ່ປະຕິບັດການຕິດຕາມກວດກາທີ່ມີຕໍ່ການເຄື່ອນໄຫວຂອງຕະຫຼາດການເງິນ.
- ລັດສ້າງສະພາບແວດລ້ອມເສດຖະກິດໃຫ້ການສ້າງຕັ້ງ ແລະ ພັດທະນາຂອງຕະຫຼາດການເງິນ.
- ລັດບຳລຸງສ້າງຄົນ (ບຸກຄະລາກອນ) ສະໝອງໃຫ້ຕະຫຼາດການເງິນ.
